Changing ideals

Post-65 districts in Capelle aan den IJssel

Authors

  • Noor Mens
  • Hugo van Velzen

DOI:

https://doi.org/10.48003/knob.122.2023.4.802

Abstract

In this article Capelle aan den IJssel features as a case study of changes in architecture and urban design in the Post-65 period (1965-1990). During those years the original dike village of Capelle, on the eastern edge of Rotterdam, expanded significantly. Several completely new districts were developed, among them Oostgaarde and Schollevaar. This article focuses on the social trends and ideas that influenced the changes and what phases can be discerned in those changes.
The first phase was dominated by economic growth and quantitative thinking. In the final phase of the post-war reconstruction this resulted in large-scale districts with a lot of high-rise flats and a repetition of identical housing complexes. Growing discontent with the outcome eventually led to the realization that this type of spatial design had no future. It also largely ignored the single-family dwelling, yet this was precisely the section of the housing stock that was very much in demand, including in the greater Rotterdam area.
This did not, however, prompt an immediate breakthrough of small-scale architecture and urban design in the next phase. Under the influence of Team X and its Dutch offshoot centred around the journal Forum there were even proposals for megastructures, the best-known Dutch example being the (unbuilt) Pampus project of Van den Broek & Bakema. Even cars were initially tolerated. The urban designer Tjakko Hazewinkel proposed one such megastructure for Oostgaarde.
From the early 1970s, criticism of large-scale developments led to a broad interest in ecology, return to nature and sociologically-informed architectural experiments. Following Hazewinkel’s departure, there was a change of course in Capelle, too. In the new residential areas of Oostgaarde and Schollevaar, orthogonality and repetition gave way to adventurous housing subdivisions and road layouts featuring home zones; high-rise was renounced and replaced by single-family dwellings and multilevel low-rise. Playfulness and fantasy were given free rein. This was also facilitated by the introduction of sector plans, which allowed architects much greater freedom.
Rising mortgage interest rates and the economic recession of the early 1980s led to a sharp decline of the demand for private sector housing. It was decided to build more social housing, which necessarily entailed higher densities. That densification can be clearly seen in the eastern and last realized section of the district. In terms of amenities, the plan had been considerably trimmed back and there were growing doubts as to its financial feasibility. Whimsicality and playful brick architecture – typical of the 1970s – had had their day, replaced in the 1980s by straightforward, rational subdivisions and a more functional architecture.

Author Biographies

Noor Mens

Dr N. Mens studied architectural history at the VU Amsterdam and received her PhD from Eindhoven University of Technology (TU/e) with a thesis on heritage significance assess-ment of post-war neighbourhoods. She is an independent architectural historian and writes regularly on the history of architecture and urban planning history of the twentieth and twenty-first centuries. The primary focus is on the post-war reconstruction and the Post 65 period.

Hugo van Velzen

As founder and researcher/consultant, MSC H. van Velzen plays a pivotal role in the Contrei agency. He began his career as an architect specializing in renovation and restoration tech-niques (TU Delft) and in the course of practising as an architect in the field of heritage and spatial consultancy has built up 25 years’ worth of experience in cultural-historical research and consultancy. The article is a work of co-authorship.

References

Dit artikel is deels gebaseerd op een onderzoek dat Contrei in samenwerking met Noor Mens verrichtte in opdracht van de gemeente Capelle aan den IJssel.

Verkenning Post 65. Post 65. Nieuwe perspectieven tussen welvaart en weerstand, Amersfoort 2018, 11; K. Somer, Groei, verandering, differentiatie. Architectuur in Nederland 1965-1990, Amersfoort 2020, 5.

H. Hellinga, ‘De Woning als massaprodukt’, in K. Bosma en C. Wagenaar (red.), Een geruisloze doorbraak. De geschiedenis van architectuur en stedebouw tijdens de bezetting en de wederopbouw van Nederland, Rotterdam 1995, 242-267.

N. de Boer en D. Lambert, Woonwijken. Nederlandse stedebouw 1945-1985, Rotterdam 1987, 31.

F. Hazewinkel, De ontwikkeling van het Roca-gebied 1959-1979, Rotterdam 1981; F. Palmboom, ‘Stadsuitbreiding en de vorm van de stad. Het RoCa-gebied geanalyseerd’, de Architect, Themanummer Nieuwbouwwijken (1990) 39, 15-21.

Gemeentearchief Capelle aan den IJssel (GAC), toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2116. Brief van B en W aan ir. T. Hazewinkel, 30 mei 1967.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2116. Brief van B en W aan Stad en Landschap, 27 maart 1969.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2203. Toekomstige ontwikkeling van Oostgaarde in de gemeente Capelle aan den IJssel, september 1968.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2203. Brief van M.G. Ydo aan B en W Capelle aan den IJssel, 7 maart 1968.

W. van Bremen e.a., Van Dijkdorp tot woonstad. Een eeuw bouwen en wonen in Capelle aan den IJssel, Capelle aan den IJssel 2009, 79.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2232. Vak O.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2227. Toelichting op het stedebouwkundige schetsplan vakken K en L ‘Oostgaarde’ te Capelle aan den IJssel, 4 juli 1973.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2204. Tervisielegging en vaststelling bij RB 10-2-1969 tot vaststelling herziene voorschriften.

Van Lokhorst was voor die tijd directeur van de bouwtechnische dienst van de gemeente Amstelveen en met ingang van 15 september 1971 hoofddirecteur van de dienst openbare werken in Capelle aan den IJssel.

GAC, toegang 1393, archief van de dienst gemeentewerken/openbare werken, inv.nr. 477. Verslag bespreking tussen Van Lokhorst, Hazewinkel, Brands (Abma + Hazewinkel), Veldmeijer, Zijp en Van Putten (afd. stedebouw en openbare werken), 26 februari 1973.

Hiervoor had hij op 5 maart 1969 het verzoek van B en W ontvangen. GAC, toegang 1393, archief van de dienst gemeentewerken/openbare werken, inv.nr. 477.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2209. Voorschriften en toelichting behorende bij het bestemmingsplan ‘Oostgaarde’.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2209. Voorschriften en toelichting behorende bij het bestemmingsplan ‘Oostgaarde’.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2209. Voorschriften en toelichting behorende bij het bestemmingsplan ‘Oostgaarde’.

Van Bremen e.a. 2009 (noot 10), 85.

GAC, toegang 1393, archief van de dienst gemeentewerken/openbare werken, inv.nr. 483. Brief van openbare werken Capelle aan den IJssel aan de Centrale Directie van de Volkshuisvesting, 18 september 1978.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2267. Partieel plan in hoofdzaak Schollevaart.

Interview met Han van Ardenne, 20 mei 2022.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2282, Schollevaart deelplan 1, juli 1976.

GAC, toegang 1340, archief van de gemeente Capelle aan den IJssel, inv.nr. 2265. ‘Voorschriften en toelichting behorende bij het bestemmingsplan Schollevaart’, juli 1977.

M. Kruidenier, Architect Jan Sterenberg en het wonen in de jaren ’70. Groeikernen en woonmilieus, Rotterdam 2021, 148-149.

Van Bremen e.a. 2009 (noot 10), 107.

Published

2023-12-09

How to Cite

Mens, N., & van Velzen, H. (2023). Changing ideals: Post-65 districts in Capelle aan den IJssel. Bulletin KNOB, 122(4), 4–19. https://doi.org/10.48003/knob.122.2023.4.802

Issue

Section

Articles

Plaudit