The artificial life of heritage

Abstract

De manier waarop de overheid van Kathmandu in Nepal de tempel van Akash Bhairava aan Indra Chowk restaureert, lijkt overgenomen van specialisten uit het Westen. Het uitgangspunt hierbij is de reconstructie van de oorspronkelijke toestand van het monument.

De meest recente westerse inzichten, die juist de nadruk leggen op het bewaren van een monument in zijn overgeleverde toestand, zijn waarschijnlijk te exclusief en genieten over het algemeen zo weinig erkenning, dat ze er geen of nauwelijks invloed hebben. In scherpe tegenstelling tot deze door de overheid gesteunde manier van restaureren, staat de manier waarop de meeste niet door de overheid beschermde tempels in Nepal worden hersteld en onderhouden.

Buiten de invloedssfeer van de lokale overheid en de internationale instanties zijn de oude tempels overgeleverd aan de smaak van de gelovigen. Het verschil tussen het westerse vakmanschap en de lokale handwerksman is onmiddellijk zichtbaar en daardoor wordt de wetenschappelijk gerestaureerde tempel in zekere zin ontheven aan de couleur locale.

Een dergelijke tempel is als het ware een westerse projectie geworden van oosterse schoonheid, terwijl de andere tempels met hun schreeuwende kleuren, moderne materialen en hun vaak 'kitscherige' uitdossing de directe expressie zijn van de inheemse cultuur. Deze categorie is natuurlijk ook sterk door het Westen beïnvloed, bijvoorbeeld in de toepassing van moderne materialen, maar deze invloed is op een onwesterse manier verwerkt.

Het lijkt er dus op dat de monumenten die op een wetenschappelijke manier zijn gerestaureerd, vervreemd worden van de inheemse cultuur, terwijl de inheemse cultuur te weinig respect toont voor de historische waarde van de monumenten, althans in de ogen van westerse specialisten. Maar deze 'aangetaste' monumenten zijn in ieder geval wel echt oosters, terwijl de wetenschappelijk gerestaureerde monumenten een soort gezuiverde vorm van de oosterse cultuur uitstralen.

Deze tegenstelling is niet typisch voor Nepal, maar is er misschien wel opvallender dan elders en dat komt vermoedelijk vooral door de grote druk van wat men de culturele ontwikkelingshulp zou kunnen noemen. Die moet wel blijven, natuurlijk, maar dan met minder voorschriften van westerse specialisten.

De invloed van het Westen op de Nepalese cultuur is niet meer weg te denken, maar het zou, denk ik, beter zijn voor de continuïteit van deze cultuur wanneer de opvattingen van westerse specialisten minder duidelijk aan de lokale historische architectuur af te lezen zouden zijn. Te voorkomen is dit natuurlijk nooit helemaal, want westerse maatstaven worden soms zonder enige druk van buitenaf overgenomen, bijvoorbeeld omdat men denkt dat het Westen 'verder' is op dit gebied dan Nepal