Laurenskerk as public space

Authors

  • Marlite Halbertsma Erasmus University Rotterdam, ESHCC

DOI:

https://doi.org/10.7480/knob.110.2011.5.80

Abstract

In this article the exhibition 'A monument full of stories' in Laurenskerk, realized by design office Kossmann.de jong in 2010, is considered within the context of the current function of cultural heritage in a society that is getting more and more divided in a process of individualization and demarcation. Possibly, cultural heritage can play a part in the fragmented city as public space, as a platform of civil society. Since the seventies historical and community museums have focused on showing the everyday culture of minorities and disadvantaged groups. Showing their own culture was considered a form of emancipation and empowerment. As at this juncture relations between various groups are becoming increasingly antagonistic and culture is regarded as the cause of desirable or undesirable social conduct, one may wonder whether the task of heritage institutions should particularly be oriented towards a country's characteristics. The direct environment of Laurenskerk has changed considerably, first through the Reconstruction and subsequently through large-scale high-rise building and spectacular architecture. Laurenskerk is surrounded by 'no place' and 'junk space'. As a consequence, the special form and thus the significance of the church as the sole relic of medieval Rotterdam has become indecipherable. Sprucing up public space around the church and making its interior more attractive fit in with the current vision of the city, notably the city centre.

City centres are considered high-quality accommodation spaces, in which cultural consumption and leisure are most important. Due to the expansion of activities Laurenskerk, too, has become part of commercial and cultural supply. The exhibition links up with the expectations of the visitors, who want to be invited - not addressed - in order to be absorbed in the past and consequently, in the meaning of Laurenskerk. At the exhibition a variety of media are put in to show and tell the story of the church from various perspectives. As a result, the visitor has the sensation of being close to the historical developments. In this sense this presentation is a good example of media attention and virtualization of heritage presentations, whereby authenticity is not so much to be found in the objects themselves as in the experience of them. As Laurenskerk itself is also largely a reconstruction due to the bombing of 1940, this choice was obvious. But the exhibition also goes one step further. The story of Laurenskerk may serve to make visitors think about the religious traditions connected with the building. 'Time' and 'place' have a special significance in Laurenskerk; here it is only memory that preserves the past. Because of the connection made at the exhibition between the experience of heritage, the value of remembrance, and the foundations of human actions, this exhibition is a good example of the ethical turn in heritage presentations. The emphasis is on what connects people, not primarily on historical facts or identities. Heritage institutions, and in particular monuments, may function in public space as cosmopolitan canopies, places where people from different origin gather peacefully for all sorts of activities.

Author Biography

Marlite Halbertsma, Erasmus University Rotterdam, ESHCC

Prof. dr. M. Halbertsma is sinds 1997 als hoogleraar historische aspecten van kunst en cultuur aangesteld bij de afdeling Algemene Cultuurwetenschappen van de Erasmus School of History, Culture and Communication van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Thema’s van haar onderzoek zijn stadsgeschiedenis, de cultuurgeschiedenis van Rotterdam en cultureel erfgoed. Zij is als programmaleider betrokken (geweest) bij twee NWO onderzoeken, ‘Globalisation and Cultural Heritage’ en ‘Community Museums Past and Present’. Tussen 2005 en 2010 was zij voorzitter van de begeleidingscommissie voor de herinrichting van de Laurenskerk in Rotterdam.

References

J. Habermas, Strukturwandel der Öffentlichkeit. Untersuchungn zu einer Kategorie der bürgerlichen Gesellschaft, Frankfurt/Main 1990 (herdruk Neuwied 1962); R. Sennett, The Fall of Public Man, New York 1977.

J. Barrett, Museums and the Public Sphere, Chichester 2011, 19, 24; E. Jonker, De geesteswetenschappelijke carrousel. Een nieuwe ronde in het debat over wetenschap, cultuur en politiek, Amsterdam 2006.

J. Bruins, Wo ist die Altstadt? Zelfbeeld en imago van Rotterdam 1940-2010, master thesis History of Society, ESHCC, Erasmus Universiteit Rotterdam 2011, 87. Zie ook: M. Heemskerk, Een monument vol belevenissen. Een vergelijkend onderzoek naar het bezoek en beleving van het interieur van kerkelijke monumenten, master thesis Kunst- en Cultuurwetenschappen, ESHCC, Erasmus Universiteit Rotterdam 2011, 33, 34, 39.

Zie voor de bouwgeschiedenis van de kerk: J.W.C. Besemer, ‘De bouwgeschiedenis van de Lauren skerk (1449-1940), in: F.A. van Lieburg, J.C.Okkema en H. Schmitz (red.), De Laurens in het midden. Uit de geschiedenis van de Grote kerk van Rotterdam, Rotterdam 1996, 11-104. Voor de restauratiegeschiedenis van de Laurenskerk: J. C. Meischke en J.W.C. Besemer, Mededelingen over het verloop van de werkzaamheden van de restauratie van de Grote of St. Laurenskerk te Rotterdam 1952-1974, Rotterdam 1952-1974; D. Broekhuizen, De Stijl toen/J.J.P. Oud nu. De bijdrage van architect J.J.P. Oud aan herdenken, herstellen en bouwen in Nederland (1938-1963), Rotterdam 2000.

Broekhuizen 2000 (noot 4), 121, 125; M. Halbertsma, En maar altoos duurt het vitten op het nieuwe raadhuis voort. Het Rotterdamse stadhuis als representatie van Rotterdam 1912-1929, Zwolle/Rotterdam 1999.

R. Koolhaas, ‘Junkspace’, in: R. Koolhaas (red.) The Harvard Design Guide to Shopping, Keulen 2001, 408-419.

Voor de inrichting van de buitenruimte is de gemeente Rotterdam verantwoordelijk, het Laurenskwartier is nu een aandachtsgebied geworden. Op het Grotekerksplein is in 2010 een podium verrezen (ontworpen door Atelier Kempe Thill) om het plein te verlevendigen, de Stichting Laurenskerk is verder van plan een terras voor de kerk in te richten, met een directe doorgang naar de kerk.

Blaakse Bos van Piet Blom (1984); Centrale Bibliotheek van Jaap Bakema en Hans Boot (1983); Station Blaak van Harry Reijnders (1993); Blaak 8 van Dreissen Architecten en Group A (2011); Wijnhaeve van KOW (2008); Statendam van Kollhoff Architecten en Rapp+Rapp (2009); Loyens en Loeff van KCAP (2010); Markthal van MRDV (gereedkoming in 2014 gepland) en Rotta Nova van Frits van Dongen/Architekten cie., realisatie onbekend.

M. Augé, Non-places. An Introduction to Supermodernity, Londen 2008.

H. Kossmann en M. de Jong, Engaging Spaces. Exhibition Design Explored by Kossmann.dejong, Amsterdam 2010, 47.

F. Haskell, History and its Images. Art and the Interpretation of the Past, New Haven 1993; B. Stafford, Body Criticism. Imagining the Unseen in Enlightenment Art and Medicine, Cambridge Mass 1991; S. McCarthy e.a., Making History. Antiquaries in Britain 1707-2007, Londen 2007.

R. D. Altick, The Shows of London. A Panoramic History of Exhibitions, 1600-1862, Cambridge Mass./Londen 1978; V. R. Schwartz, Spectacular Realities. Early Mass Culture in Fin-de-Siècle Paris, Berkeley 1998.

Van Abbemuseum Eindhoven (1936), Haags Gemeentemuseum (1935), Museum Boijmans van Beuningen Rotterdam (1935).

C. Blotkamp (red.), Museum in Motion, Den Haag 1976.

P. Vergo (red.), The New Museology, Londen 1989.

Zie ook de nota Naar een nieuw museumbeleid van minister Van Doorn (CRM) uit 1976.

S. Conn, Do Museums Still Need Objects?, Philadelphia 2010.

E. M. Crooke, Museums and Community. Ideas, Issues and Challenges, Londen 2007.

In de Unesco World Heritage Convention (1972) staat ‘Considering that parts of the cultural or natural heritage are of outstanding interest and therefore need to be preserved as part of the world heritage of mankind as a whole…’ http://whc.unesco.org/en/conventiontext (geraadpleegd 22-09-2011).

M. Halbertsma, ‘Introduction’, in: M. Halbertsma, A. van Stipriaan en P. van Ulzen (red.), The Heritage Theatre. Globalisation and Cultural Heritage, New Castle upon Tyne 2011, 1-25; M. Halbertsma, ‘The Call of the Canon, why Art History cannot do without’, in: E. Mansfield, (red.), Art History. A Changing Discipline and its Institutions, New York 2007, 16-30.

Sennett 1977 (noot 1), 18.

Conn 2010 (noot 17), 224 e.v..

Conn 2010 (noot 17), 232. E. Anderson, ‘Cosmopolitan Canopies’, Annals of the American Academy of Political and Social Science 595 (2004), 14-31. Anderson definieert cosmopolitan canopies als ‘settings that offer a respite from the lingering tensions of urban life and an opportunity for diverse peoples to come together. Canopies are in essence pluralistic spaces where people engage on another in a spirit of civility, or even comity and goodwill.’, E. Anderson, The Cosmopolitan Canopy. Race and Civility in Everyday Life, New York 2011.

R. Florida, The Rise of the Creative Class, New York 2002; P. van Ulzen, Dromen van een metropool. De creatieve klasse van Rotterdam, Rotterdam 2007; D.R. Judd en S.S. Fainstein (red.), The Tourist City, New Haven/Londen 1999.

I. van Aalst, Cultuur in de stad. Over de rol van culturele voorzieningen in de ontwikkeling van stadscentra, Utrecht 1997, 37-41.

S. Miles en M. Miles, Consuming Cities, Basingstoke/New York 2004, 50-65.

Sharon Zukin noemt de toeristenstad ‘a dreamscape of visual consumption’. S. Zukin, Landscapes of Power. From Detroit to Disneyland, Berkeley 1991, 221.

S. Reijnders, Places of the Imagination. Media, Tourism, Culture, Farnham 2011. Zie ook: H. Belting, Thomas Struth. Museum Photographs, München 1998.

Zoals sinds 2011 te zien in Museum Het Grachtenhuis in Amsterdam (ook ontworpen door Kossmann.dejong) en Kasteel Amerongen, met films van Peter Greenaway en Saskia Boddeke.

Met ‘canon wars’ worden de debatten aangeduid die vanaf de jaren zestig en zeventig vooral aan de Amerikaanse universiteiten woedden in de geesteswetenschappen over de houdbaarheid van kwaliteitsoordelen. De context vormden de expanderende popcultuur en de emancipatie van vrouwen en minderheden, die het recht op hun eigen cultuur en daarbij behorende esthetische voorkeuren opeisten. Het curriculum moest deze gelijkwaardigheid weerspiegelen. Zie J. Gorak (red.), Canon vs. Culture. Reflections on the Current Debate, New York 2001.

C.Taylor, Een seculiere tijd, Rotterdam 2009; Alain de Botton, Religie voor atheïsten. Een heidense gebruikersgids, Amsterdam/Antwerpen 2011.

Jonker 2006 (noot 2), 31 e.v.

De Botton 2011 (noot 29), 236.

De Botton 2011 (noot 29), 237.

Zie over Anthonie Hambrouck en het monument H. ten Boom, ‘Rotterdams monument voor een zendingspredikant’, Rotterdams Jaarboekje 10/10 (2002), 212-221.

Published

2011-10-01

How to Cite

Halbertsma, M. (2011). Laurenskerk as public space. Bulletin KNOB, 110(5), 164–173. https://doi.org/10.7480/knob.110.2011.5.80

Issue

Section

Articles

Plaudit