Toon Bulletin KNOB 119 (2020) 4

De redactie Voorwoord bij het themanummer 'Authenticiteit' Kees Somer Materiële echtheid of geschiedvervalsing. De KNOB en de authentieke historische substantie Gabri van Tussenbroek Reconstructie en verzet. Over materiële authenticiteit Freek Schmidt Waarachtige architectuur. Over authenticiteit en herbestemming Lex Bosman Authenticiteit en materiaal. Een verkenning van het begrip aan de hand van (laat)antieke en middeleeuwse voorbeelden Lara Schrijver Always the real thing? Authenticiteit in het tijdperk van digitale reproduceerbaarheid Steffen Nijhuis Landschappelijk authenticiteit. Het landschap als levend systeem, geschiedenis en ruimtelijke beleving Jaap Evert Abrahamse en Reinout Rutte De woning als massaproduct. Authenticiteit in naoorlogse woonwijken Noor Mens Vorm en context. Over de rol van authenticiteit bij het waarderen van modern erfgoed Marie-Thérèse van Thoor Authenticiteit, een geloofwaardig begrip?

Het nummer is ook als gedrukte uitgave online te bestellen.

Gepubliceerd: 2020-12-11

Redactioneel

Artikelen

  • In 1917 publiceerde de Koninklijke Oudheidkundige Bond (KNOB) ‘Grondbeginselen en voorschriften voor het behoud, de herstelling en de uitbreiding van oude bouwwerken’. Deze betekenden een breuk met de restauratieopvattingen van P.J.H. Cuypers en Victor de Stuers. De Grondbeginselen keerden zich tegen het reconstrueren of naar eigen inzicht vervolmaken van historische gebouwen, omdat dit leidde tot geschiedvervalsing en vernietiging van monumenten als historische documenten. In de praktijk werd echter vaak van deze principes afgeweken. Bovendien bracht tijdens de Wederopbouw de wens tot...

  • Reconstructies van verdwenen gebouwen zijn nieuwe scheppingen, zonder eenheid van tijd, plaats en functie. Daarom zijn argumenten die voortkomen uit de theoretische grondbeginselen van de monumentenzorg – die het behoud van ouderdoms- en getuigeniswaarden en historische bouwsubstantie voorstaan – veelal niet op hun plaats. Toch schuilt er een gevaar in reconstructies, omdat ze de waarde van historische materialiteit relativeren. De ‘dissolution of the real monument’ (Glendinning 2013) is daarvan het gevolg.

    Het brede begrip en de waardering van materiële overblijfselen uit het...

  • Deze bijdrage is een pleidooi voor onafhankelijk breed architectuurhistorisch onderzoek voorafgaand aan herontwikkeling van gebouwen, ter bescherming van de historische waarde en culturele betekenis ervan gebouwen. Authenticiteit wordt hier opgevat als historiciteit en onderzocht wordt wat het kan betekenen in herbestemming, een groeiende ontwerpopgave die steeds meer als afzonderlijke discipline wordt gezien. In de praktijk van herbestemming blijkt dat het gebouw voornamelijk wordt gezien als architectonisch object dat een ‘nieuw leven’ moet krijgen. Maar krijgt de historiciteit van...

  • Op voorhand is niet duidelijk of het begrip authenticiteit toegepast kan worden op de architectuur van de (Late) Oudheid en de Middeleeuwen. Om dicht bij dat begrip in de existentialistische filosofie te blijven, zou men kunnen stellen: een onderdeel van architectuur is werkelijk wat het aangeeft of lijkt te zijn. Zoals een zuil iets hoort de dragen bijvoorbeeld. Ook kan authenticiteit worden opgevat in de zin van ‘oorspronkelijk’ en ‘origineel’. Een korte verkenning langs enkele voorbeelden laat zien dat de betekenis van oorspronkelijkheid en vooral die van de functie van het...

  • Walter Benjamin’s famous 1935 essay ‘The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction’ addresses the authenticity of a work of art as something beyond the merely material and technical. Benjamin constructs a broader notion of authenticity that includes ‘the life of things’ and is related to new techniques in artistic production. This broader sense of authenticity is used here to explore how it may help us to understand architecture in the age of digital reproduction. Two aspects of authenticity in Benjamin’s article are discussed: process reproduction and image...

  • Landschappelijke authenticiteit heeft te maken met ruimtelijke kwaliteit en identiteit. Hierbij spelen oriëntatie in tijd en ruimte een rol, maar ook schoonheid, (multi)functionaliteit, ecologische variatie en samenhang. De verscheidenheid aan verbanden en interactie tussen deze aspecten maakt landschappelijke authenticiteit een complexe zaak. In deze bijdrage wordt betoogd dat wij landschappelijke authenticiteit kunnen begrijpen door het landschap in samenhang te bekijken: als levend systeem, geschiedenis en ruimtelijke beleving. Het landschap verandert altijd, zelfs zonder menselijke...

  • Vanaf de jaren zestig werd de Nederlandse massawoningbouw gedomineerd door het modernisme. Woonwijken werden in korte tijd uit de grond gestampt, nadat het bestaande cultuurlandschap was uitgewist. In de woningtypologie en de architectuur werd gestreefd naar een beeld dat zo weinig mogelijk continuïteit vertoonde met historische voorbeelden: architectuur was niet meer dan de expressie van de functie door middel van materiaal en techniek. In de periode daarna werden veel nieuwbouwwijken gebouwd die eigenlijk geen nieuwbouwwijk wilden zijn, maar een Zuiderzeestadje, zoals Almere Haven, een...

  • Bij de waardebepaling van erfgoed speelt het begrip authenticiteit een centrale rol. Dit artikel toont aan dat dit begrip moeilijk hanteerbaar is bij jongere bouwkunst, zeker als het wordt gekoppeld aan de oorspronkelijke materialisering. Vooral als authenticiteit een voorwaarde is om een object of gebied te behouden, kan de manier waarop dit gewoonlijk wordt getoetst problemen opleveren. Anders dan men zou verwachten, is bij jonge monumenten met een moderne signatuur het behoud van de oorspronkelijke materialen problematischer dan bij oude architectuur. Dat heeft verschillende...

  • In het sluitstuk van diverse bijdragen in dit nummer over authenticiteit wordt de vraag gesteld of authenticiteit als begrip geloofwaardig is. Dit gebeurt aan de hand van de betekenis die authenticiteit heeft voor monumenten op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Monumenten met het predikaat werelderfgoed hebben volgens de Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention van UNESCO ‘Outstanding Universal Values’ (OUV). Tevens beantwoorden ze aan de eis van integriteit en authenticiteit, in ieder geval waar het cultureel erfgoed betreft. In navolging van The Nara...